در ماه‌های اخیر وضعیت آدم‌ها در فضا چندان خوب نبوده است: از انفجار ناگهانی راکت‌های Antares گرفته تا تراژدی وحشتناک پرواز آزمایشی Virgin Galactic و فرود روزِتا که اول خوشحالمان کرد و بعد اتفاقی که برایش افتاد و حسابی ناامید شدیم. اما این قسم اتفاقات کم تعداد نبوده‌اند: اگر هر چند وقت یک بار اشیایی را سوار بر راکت‌های آتشین به فضا پرتاب کنیم، بالاخره بعضی‌هایشان باعث ناامیدی‌مان می‌شوند… یا می‌ترکند. می خواهیم نگاهی کنیم به بعضی از بزرگترین خرابکاری‌های بشر در فضا.
Mars Climate Orbiter
ناسا در دسامبر ۱۹۹۸ کاوشگری را به مقصد مریخ به فضا پرتاب کرد تا جو و اتمسفر نزدیک‌ترین سیاره به زمین را بررسی کند. متاسفانه این کاوشگر در تاریخ ۲۳ سپتامبر ۱۹۹۹، در مداری پایین‌تر از آن‌چه پیش‌بینی شده بود با مریخ «برخورد» کرد که باعث شد هم خودش و هم سرمایه‌ی ۱۲۵ میلیون دلاری و – تا حدی هم – آبروی ناسا بسوزد و به باد رود. دلیل این خرابکاری؟ واحدهای اندازه‌گیری. یکی از نرم‌افزارهای این کاوشگر، مقیاس‌ها را بر اساس پوند بر ثانیه ارسال می‌کرد در حالی که بخش دریافت کننده‌ی اطلاعات، منتظر همان مقیاس‌ها اما به صورت نیوتن بر ثانیه بود. بدتر از همه این که بررسی‌های بعدی نشان دادند که کاربرها در مورد این ناهمخوانی‌ها ابراز نگرانی کرده بودند که نادیده گرفته شده بود.
Genesis
ماموریت کاوشگر Genesis ناسا نسبتاً ساده بود: از بادهای خورشیدی نمونه‌برداری کن و به زمین بیاور. بیشتر بخش‌های ماموریت خوب پیش رفت: کاوشگر در سال ۲۰۰۱ سوار بر یک راکت Delta II به فضا پرتاب شد، ۸۵۰ روز را صرف جمع‌آوری نمونه کرد و به سمت خانه به راه افتاد. متاسفانه ممکن بود یک چتر فرود ساده باعث از میان رفتن همه‌ی نمونه‌ها شود، پس ناسا تصمیم گرفت از ایده‌ای استفاده کند که کمی تا قسمتی دیوانه‌وار بود: آن‌ها تصمیم گرفتند هلی‌کوپتری را بفرستند که چتر را در میانه‌ی راه به کاوشگر وصل کند. اما مثل این که هلی‌کوپتری‌ها هرگز فرصت نکردند این ایده را امتحان کنند: چتر اصلاً باز نشد و جِنِسیس با سرعتی کمتر از دویست متر بر ساعت سقوط کرد. محققین در نهایت موفق شدند تعدادی از نمونه‌ها را نجات دهند و این ماموریت را از تبدیل شدن به یک خرابکاری محض نجات دهند؛ اما با این وجود تماشای سقوط ماهواره‌ی ۲۹۴ میلیون دلاریتان از داخل هلی‌کوپتر تجربه‌ی چندان دلپذیری نیست.
NOAA 19
خراب شدن کارها در فضا یکی از اتفاقاتی است که چندان هم دور از انتظار نیست اما عاقبت NOAA 19 – یکی از چندین ماهواره‌ی هواشناسی – این‌طور نبود. مهندسان شاغل در سانی‌ویل کالیفرنیا می‌بایست این ماهواره را می‌چرخاندند تا بتوانند روی آن کار کنند. اما متاسفانه یادشان رفت چک کنند که آیا ماهواره در جای خود محکم شده است یا نه و به همین خاطر این ماهواره‌ی چندین میلیون دلاری سقوط کرد و هزینه‌ی تعمیرات آن ۱۳۵ میلیون دلار بود و نمی‌صرفید.
Titan 34D-9
وقتی سالانه چندین ماهواره را سوار بر راکت‌های آتشین و آتشگیر به فضا پرتاب کنیم، باید هم انتظار رخ دادن انفجار به هنگام پرتاب اولیه را داشته باشیم. اما از دست دادن Titan 34D-9 یکی از بدترین تجربه‌ها بود. انفجار تایتان نه تنها با فاصله‌ی کمی بعد از Challenger رخ داد، بلکه حامل ماهواره‌ی KH-9 هم بود یک میلیارد دلاری می ارزید و قرار بود آخرین ماهواره از مجموعه‌ای باشد که در مدار قرار می‌گرفت. دلیل شکست این عملیات بسیار ساده بود: هشت ثانیه بعد از پرتاب، یکی از شتاب‌دهنده‌های راکت منهدم شد و نه تنها محموله‌ی ارزشمند خود را از بین برد بلکه تمام سوخت مایع خود را که سمی هم بود، روی محدوده‌ی سکوی پرتاب پاشید.
[KGVID poster=”http://www.knowche.ir/wp-content/uploads/2014/11/Joint-Item35_thumb8.jpg” width=”640″ height=”360″ downloadlink=”true”]http://www.knowche.ir/wp-content/uploads/2014/11/Joint-Item35.m4v[/KGVID]
Naro-1
البته تمام افتخارات این لیست محدود به آمریکایی‌ها نیست. کره‌ی جنوبی گرچه به تازگی به عرصه‌ی سفر به فضا وارد شده اما ذوق و شوق بسیاری دارد. همان‌طور که از یک برنامه‌ی فضایی جدیدالتاسیس انتظار می‌رود، مشکلات زیادی بروز می‌کنند و کارها طبق برنامه پیش نمی‌روند. مثال: اولین راکتی که کره‌ی جنوبی سوار بر Naro-1 به فضا پرتاب کرد. موتورها به خوبی کار می‌کردند اما محفظه‌ی حامل محموله نتوانست جدا شود. عدم تعادل وزنی راکت را سنگین کرد و به سمت پایین کشید و به این ترتیب هرگز نتوانست به مدار برسد و ماهواره‌ی چهارصد میلیون دلاری به هنگام ورود سوخت و از بین رفت.
Express-AM4
برخلاف دیگر نمونه‌های این لیست، ماهواره‌ی روسی Express-AM4 به هنگام پرتاب منفجر نشد یا در جو هیچ سیاره‌ای آتش نگرفت؛ این ماهواره‌ی بسیار پیچیده‌ی مخابراتی گم شد. این ماهواره که در آگوست ۲۰۱۱ با موفقیت کامل پرتاب شده بود و توانسته بود مراحل بعدی ماموریتش را نیز با موفقیت انجام دهد، ناگهان از سیستم‌های ردیاب محو شد. مدتی طول کشید تا دوباره آن را پیدا کردند اما متاسفانه خیلی از مدار اصلی‌اش دور شده بود و به همین خاطر نتوانست ماموریتی را که به خاطرش به فضا رفته بود، با موفقیت به پایان برساند. در نهایت بعد از یک سال، جایی بر فراز اقیانوس آرام «با برنامه‌ی از پیش تعیین شده منهدم شد».
DART
ناسا با DART تلاش کرد به جای این که هر بار شاتل فضایی جداگانه‌ای را برای تعمیر به فضا بفرستد، ماهواره‌ی مستقلی را برای این کار استفاده کند. اما این ماهواره در پرواز اول خود با ماهواره‌ای که قرار بود تعمیر کند برخورد کرد. DART که در ۲۰۰۱ سفارش داده شده و در ۲۰۰۵ به فضا پرتاب شد، احتمالاً از دوران خود جلوتر بود، چون یک ماهواره‌ی تعمیراتی تمام عیار نبود بلکه قرار بود بتواند بخش‌هایی از وظایفش را به تنهایی انجام دهد؛ کارهایی مانند نزدیک شدن به ماهواره‌ها و همین کار برایش مشکل‌ساز شد و تنها پس از گذشت یازده ساعت از آغاز پرواز خود با مشکلات بسیاری در بخش مسیریابی و سوخت مواجه شد که در نهایت به «تصادفی آرام» با ماهواره‌ی مخابراتی که قرار بود تعمیر کند، انجامید. پس ماموریت کنسل شد چرا که بخشی از برنامه‌ریزی مستقل بر این پایه بود که پس از پرتاب، دخالتی از سوی زمین صورت نگیرد و DART برای گذراندن دوران بازنشستگی خود به مدار قطبی رفت و تا به امروز به سرافکندگی همانجا باقی مانده است.
(6)
(0)
